خبرگزاری فارس- نشریه تخصصی اکونومیست طی مقالهای به بررسی صنعت خودروسازی آمریکا پرداخت و تحولات این صنعت را از دوران اوج شکوفایی و رشد تا بحران و ورشکستگی شرکتهای بزرگ خودروسازی بررسی کرد.
این نشریه در ابتدای این مقاله نوشت، در اول ژوئن سال گذشته شرکت جنرالموتورز آمریکا که تا سال ۲۰۰۸ بزرگترین خودروساز جهان به حساب میآمد، اعلام ورشکستگی کرد. میزان بدهیهای این شرکت دو برابر میزان داراییهای آن اعلام شده بود.
یک ماه بعد شرکت کرایسلر نیز که کوچکترین خودروساز در بین سه غول بزرگ خودروساز آمریکا به شمار میرفت، اعلام ورشکستگی کرد و تنها شرکت فورد توانست از مهلکه ورشکستگی در امان بماند، ولی میزان فروش این شرکت نیز طی سال ۲۰۰۹ به شدت کاهش یافت. افزایش قیمت هر گالن بنزین به ۴ دلار در تابستان ۲۰۰۸ به همراه تشدید بحران مالی در آمریکا و ورشکستگی موسسه لمن برادرز سرانجام صنعت خودروسازی آمریکا را به زانو درآورد. این در حالی است که ده سال پیش شرکتهای جنرالموتورز، فورد و کرایسلر حرف اول را در صنعت خودروسازی جهانی میزدند و با ارائه خودروهای پیشرفته، انواع خودروها را برای سلیقههای مختلف مشتریان عرضه میکردند. طی ده سال گذشته کتابها و مقالات زیادی در خصوص رشد و شکوفایی صنعت خودروسازی آمریکا و آینده درخشان این صنعت نوشته شد چرا که کمتر کسی فکر میکرد، آمریکا با بحران مالی و اقتصادی روبهرو شود و سرنوشت صنایع خودروسازی این کشور به این وضعیت دچار شود. به لطف کمک مالی ۵۰ میلیارد دلاری دولت اوباما به جنرالموتورز و کمک ۱۶ میلیارد دلاری به شرکت کرایسلر این دو شرکت ظرف کمتر از ۴۰ روز از قانون ورشکستگی خارج شدند و این مساله موجب شد تا دولت آمریکا سهم بیشتری در صنعت خودروسازی داشته باشد. پل اینگراسیا روزنامه نگار بازنشسته والاستریتژورنال بر این باور است که بحران صنایع خودروسازی آمریکا طی قرن اخیر در تاریخ اقتصادی این کشور و تاریخ دیترویت که مرکز خودروسازان بزرگ این کشور است بیسابقه بوده است. سه شرکت بزرگ آمریکایی بیش از ۱۰۰ سال است که در این کشور به تولید خودرو ادامه دادهاند و بحرانها و چالشهای زیادی را تجربه کردهاند. بحران و رکود در صنعت خودروسازی آمریکا موجب شد تا سایر رقبای خارجی به خصوص شرکتهای خودروسازی ژاپنی و کرهای سهم خود را در بازار خودروی این کشور افزایش دهند. شرکتهای آمریکایی پس از خروج از ورشکستگی مجبور شدند تولید بسیاری از مدلهای خود را متوقف کنند و برخی از کارخانههای خود در کشورهای مختلف را تعطیل کنند. زیان و ضرر ۸۵ میلیارد دلاری جنرالموتورز طی سالهای اخیر به یک تراژدی بزرگ در تاریخ دیترویت تبدیل شده است. ریک واگنر، رییس جنرالموتورز که حدود ده سال بر این شرکت مدیریت کرد سرانجام مارس گذشته مجبور شد در برابر فشارهای دولت اوباما از سمت خود استعفا دهد. پایین بودن قیمت بنزین در زمان ریاست واگنر موجب شد تا این شرکت سرمایهگذاری چندانی برای تولید خودروهای هیبریدی با مصرف بهینه سوخت انجام ندهد. این مساله موجب شد تا جنرالموتورز از رقبای ژاپنی خود در این زمینه عقب بماند.
صنعت خودروسازی در امریکا در دهه ۱۸۹۰ میلادی حرکت خود را آغاز کرد و با توجه به بزرگی اندازه بازار داخلی و با اتکا به تولید انبوه خودروهای مختلف بهسرعت تبدیل به بزرگترین صنعت اتومبیلسازی در سطح جهان شد.
ثبات جایگاه امریکا بهعنوان نخستین کشور تولیدکننده خودرو در جهان در طول ۸۰ سال از سالهای قرن بیستم میلادی تداوم داشت اما سرانجام در سال ۱۹۸۰ صنعت خودروسازی ژاپن که دوران شکوفایی خود را از یک دهه پیشتر و با قدرتی فراوان آغاز کرده بود، در ادامه حرکت پرشتاب و جهشگونهاش، از امریکا پیشی گرفت و این کشور را از صدر فهرست بزرگترین تولیدکنندگان خودرو به پایین کشید.
به دنبال این اتفاق و با فاصلهای چند ساله بار دیگر این ماجرا برای امریکا تکرار شد و این بار همسایه غربی کشور ژاپن یعنی جمهوری خلق چین بود که ایفاگر نقش نخست در صحنه رقابت جهانی خودروسازان شد و در سال ۲۰۰۸ میلادی با پشتسر گذاشتن امریکا، این کشور را به رتبه سوم فرستاد و پس از ژاپن در رتبه دوم دنیا ایستاد، البته یکسال بعد یعنی در سال ۲۰۰۹م از ژاپن نیز سبقت گرفت و جایگاه نخست جهان را از آن خود کرد و تا به امروز هم این صدرنشینی را از دست نداده است.
کشور امریکا همواره در جمع برترین تولیدکنندگان خودروی جهان حضوری دائمی داشته و بهعنوان یکی از ۳ کشور دارای بیشترین تعداد خودروی تولید شده در دنیا مطرح بوده است.
آمار سازمان بینالمللی تولیدکنندگان وسایل نقلیه (OICA) میزان تولید خودرو در صنایع خودروسازی امریکا را در پایان سال ۲۰۱۴ میلادی ۱۱ میلیون و ۶۶۰ هزار و ۶۹۹ دستگاه اعلام کرد و با این تعداد تولید که نسبت به سال ۲۰۱۳ رشدی ۵/۴درصدی داشت توانست رتبه دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان را کسب کند. آخرین آمار موجود در این زمینه نیز بیانگر تولید ۶ میلیون و ۱۲۰ هزار و ۵۹۳ خودرو بهوسیله این کشور در دوره زمانی ۶ ماه نخست ۲۰۱۵ میلادی است که اندکی بیشتر از یک ماه تا انتهای آن فاصله داریم.
خودروسازی ینگهدنیا در بدو تولد
صنعت خودروسازی امریکا بدون تردید حیات خود را مرهون تلاشهای هنری فورد میداند زیرا نهتنها نام وی بهعنوان نخستین سازنده اتومبیل در تاریخ این کشور ثبت شده است بلکه علاوه بر آن و حتی شاید مهمتر از آن، ایده ابداعی وی در ساخت خودرو که ایجاد یک خط تولید یکپارچه اتومبیل و مونتاژ تمامی قطعات و اجرای خودرو با یکدیگر در یک مکان و روی یک خط مونتاژ پیوسته و خروج اتومبیلهای کامل شده و آماده حرکت در انتهای این خط تولید بود، انقلابی اساسی در صنعت تولید خودرو در این کشور به وجود آورد و در فاصلهای کوتاه، روش ابتکاری خط تولید وی به سراسر جهان تعمیم پیدا کرد و در حقیقت واژه تولید انبوه در صنعت خودروسازی حاصل اجرایی شدن ایده بدیع هنری فورد بود.
هنری فورد ساختن اتومبیل را در سال ۱۸۹۶م و در پارکینگ منزل شخصیاش آغاز کرد. در ادامه مسیر خود و با چند سال فاصله او شرکت اتومبیلسازی فورد را نیز در سال ۱۹۰۳میلادی تاسیس کرد. فورد در طول ۱۰ سال نخست فعالیت شرکت خودروسازیاش، سعی و تلاش بسیاری برای بالا بردن میزان تولیدات کارخانهاش بهکار گرفت و در نهایت طرح خط مونتاژ اتومبیل بهصورت سریالی را در شرکت خود راهاندازی کرده و با این اقدام، میزان تولیدات خودروی خود را بهیکباره تا چند برابر افزایش داد. اقدام دیگر فورد در آن سالها که اقدامی بیسابقه بود، پرداخت حقوق روزانه ۵ دلاری به کارکنان و کارگران کارخانهاش بود، در شرایطی که حقوق متعارف کارگران در آن دوره چیزی حدود ۲ دلار در روز بود.
تعداد شرکتهای فعال در صنعت خودروسازی امریکا در همان سالهای ابتدایی قرن بیستم میلادی به صدها شرکت رسیده بود اما در سالهای پایانی دهه ۱۹۲۰م بازار این صنعت در واقع زیرسلطه ۳کارخانه و ۳نام مطرح در حوزه تولید خودرو امریکا قرار داشت؛ شرکتهای جنرالموتورز، فورد و کرایسلر.
فعالیت جدی صنعت اتومبیلسازی امریکا در پی ۲رویداد مهم و تاثیرگذار ملی و جهانی، نخست دوره رکود و کساد عظیم اقتصادی امریکا در دهه ۳۰م و بهدنبال آن وقوع جنگ دوم جهانی در سالهای پایانی این دهه (۱۹۳۸م) و ادامه این جنگ تا سال ۱۹۴۵ میلادی دچار وقفهای طولانی شد اما با خاموش شدن شعلههای این جنگ خانمانسوز و از نیمه دوم دهه ۴۰میلادی بار دیگر رونق به صنعت خودروسازی امریکا بازگشت، به گونهای که در سال ۱۹۵۰ میلادی یعنی ۵ سال پس از پایان آن جنگ، در مجموع نزدیک به سهچهارم کل تولیدات خودرو در جهان محصول کارخانههای خودروسازی امریکا بود. براساس اطلاعات آماری ثبت شده در آن سال (۱۹۵۰ میلادی) کل خودروهای تولید شده در سراسر جهان به ۱۰ میلیون و ۵۷۷ هزار و ۴۲۶ دستگاه رسیده بود که از این تعداد، ۸میلیون و ۵ هزار و ۸۵۹ خودرو ساخت کشور امریکا
بود.
با شروع دهه ۱۹۷۰ میلادی ترکیب دو رویداد بزرگ؛ شامل بالا رفتن ناگهانی و شدید قیمت جهانی نفت و همراه آن، ظهور چهرههای جدید و مطرح در صنعت خودروسازی جهان بهویژه از کشور ژاپن که باعث افزایش قابلتوجه رقابت جهانی میان خودروسازان دنیا شد، تولیدکنندگان امریکایی خودرو را بهشدت تحتتاثیر منفی قرار داد و به دنبال آن دهه، با شروع دهه ۸۰میلادی این تاثیرات منفی باعث عقبرفت یا حداقل توقف سرعت رشد این صنعت در امریکا شده تا به امروز دیگر هیچگاه با اطمینان یا برای دورهای طولانی به صدر فهرست تولیدکنندگان بزرگ خودرو در دنیا بازنگشت.
در سالهای اخیر شاید امریکا دیگر بزرگترین تولیدکننده خودرو در جهان نباشد اما بدون تردید بزرگترین بازار مصرف و تقاضای خودرو، بهویژه اتومبیلهای سواری و شخصی برای مردم این کشور بوده و به نام امریکا نوشته شده است.